脖子为什么有颈纹
Сапун — алкална сол на вишите масни киселини[1], што главно се користи за пере?е, мие?е, капе?е, како и за чисте?е, но исто така сапунот е важна компонента на средствата за подмачкува?е. Може да се на?де во тврда агрегатна состо?ба или во состо?ба на вискозна течност.


Добива?е
[уреди | уреди извор]Сапуните за чисте?е се добиваат со третира?е на растителни или животински масла и масти со силно алкален раствор. Мастите и маслата се составени од триглицериди: три молекули на масните киселини прикачени на една молекула на глицерол[2]. Алкалниот раствор, често натриум хидроксид, предизвикува хемиска реакци?а, позната како “сапонификаци?а“. При сапонификаци?ата мастите се разградуваат (хидролизираат) при што се добива суров сапун. Маснотиите се трансформираат во соли на масните киселини, a се ослободува глицеролот, остава??и го глицеринот како спореден производ. Во таквиот сапун, обично се додаваат и други состо?ки, како бо?а и мирис, за да се направи попривлечен.
Де?ствува?е
[уреди | уреди извор]
Сапуните го овозможуваат чистe?ето благодарение на специфичната структура на нивните молекули. Молекулите на сапунот имаат хидрофилен дел што се раствора во вода, и хидрофобен дел што ги раствора неполарните молекули на мастите. Маснотиите што биле задржани на кожата или ткаенината, со де?ствува?е на сапунот почнуваат да се раствораат во водата благодарение на формира?ето “мицели“. Мицелите се составени од неколку десетици или стотици молекули, чии хидрофилни групи се свртени кон водата, а хидрофобните син?ири се свртени еден кон друг. Хидрофобниот дел ги раствора мастите од нечистоти?ата и овозможува нивно отстранува?е во водениот раствор, во облик на емулзи?а.
Истори?а
[уреди | уреди извор]Посто?ат податоци дека сапунот се употребувал уште во античките Сумер и Вавилон[3] (околу 2800 година пред н.е.). Описи на технологи?ата за подготовка на сапун се прона?дени во Месопотами?а на глинени плочки, што датираат од околу 2200 година пред н.е. Египетски папирус од средината на вториот милениум пред нашата ера сведочи дека Егип?аните редовно се миеле со сапун. Слични средства нашироко се користеле и во Древниот Рим.
Произведувачите на сапун во Неапол биле членови на еден еснаф кон кра?от на VI век[4], а во VIII век производството на сапун ве?е било добро познато во Итали?а и Шпани?а[5] .
Во Европа и САД процесот на варе?е сапун се по?авил кон кра?от на 1930-тите години, заедно со процесот на хидролиза на мастите од вода и пареа под висок притисок.
Видови сапун
[уреди | уреди извор]Според хемискиот состав и употребата се разликуваат пове?е видови сапуни.
- Натриумов (тврд) сапун - претставува натриумова сол на масните киселини. Се добива со варе?е на масти со натриум хидроксид (NaOH) или сода (Na2CO3). Се користи во дома?инствата за пере?е.
- Калиумов (мек) сапун - претставува калиумова сол на масните киселини. Се добива со варе?е на масти со калиум хидроксид (КОН). Се користи во текстилната индустри?а за пере?е волна.
- Оловен сапун - се користи како мелем или како фластер.
Сапунот како тема во уметноста и во популарната култура
[уреди | уреди извор]- ?Хотелско сапунче“ — кус расказ на македонската писателка Са?а Миха?лови?-Костадиновска од 2018 година.[6]
- ?Малку сапун“ (англиски: A Little Bit Of Soap) — песна на американската хип-хоп група De La Soul.[7]
- ?Правилна употреба на сапунот“ (англиски: The Correct Use Of Soap) — албум на англиската рок-група Магазин (Magazine) од 1980 година.[8]
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ "IUPAC Gold Book - soap" Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book"), Ме?ународен со?уз за чиста и применета хеми?а.
- ↑ Cavitch, Susan Miller. The Natural Soap Book. Storey Publishing, 1994.
- ↑ Willcox, Michael (2000). Hilda Butler (уред.). Poucher's Perfumes, Cosmetics and Soaps. Soap (10. изд.). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. стр. 453.
The earliest recorded evidence of the production of soap-like materials dates back to around 2800 BCE in ancient Babylon.
- ↑ footnote 48, p. 104, Understanding the Middle Ages: the transformation of ideas and attitudes in the Medieval world, Harald Kleinschmidt, illustrated, revised, reprint edition, Boydell & Brewer, 2000, ISBN 0-85115-770-X.
- ↑ p. 632, chapter 11, Anionic and Related Lime Soap Dispersants, Raymond G. Bistline, Jr. in Anionic surfactants: organic chemistry, Helmut Stache, ed. Volume 56 of Surfactant science series, CRC Press, 1996, ISBN 0-8247-9394-3.
- ↑ Са?а Миха?лови?-Костадиновска, (Бес)конечни модели на расказот. Скоп?е: Бегемот, 2018, стр. 64-65.
- ↑ De La Soul – 3 Feet High And Rising (пристапено на 25.6.2022)
- ↑ DISCOGS, Magazine ?– The Correct Use Of Soap (пристапено на 25.3.2018)
![]() |
?Сапун“ на Ризницата ? |
|